УКРАЙН

Энэ одоо ямар новшнууд нь Украйны асуудлыг Оросууд эхлүүлсэн юм солиороод байнаа? Ямар санаатай ингээд байна?

Бүгд мэддэг зүйлсийг дэс дарааллаар нь тоочъё. Эхлээд үзэл бодлын зөрөлдөөн гарсан "Европын холбоонд нэгдэх үү, болих уу" гэдэг дээр. Яг манай нарийн цариг уу, өргөн цариг уу гэдэг шиг. Хүн бүр өөр өөрсдийнхөөрөө баахан цэцэрхсэн, яг манайхан шиг. Эцэст нь ерөнхийлөгч нь ерөөсөө ЕХ-нд нэгдэхээ болилоо гэсэн, яг манай ерөнхийлөгч "хоёр хөршөө даганаа" гэдэг шиг. Тэгсэн чинь л бослого хөдөлгөөн, үймээн самуун болоод явчихсан. Сүүлдээ ерөнхийлөгч нь нутгаасаа зугтчихваа гэж.

Бүр нэлээн самуураад ирэхээр нь Орос өөрийнхөө юмыг буцааж авсан. Магадгүй, маш эрт өгсөн болохоор аль хэдийнээ хүний юм болсон ч байж болох л доо. Ямартай ч сүйрсэн Украйнаас өөрт нь ганц хэрэгтэй байсан Крымыг гялс салгаж авсан. Тэгсэн чинь л энд тэндгүй салан тусгаарлах, Оростой нэгдэх, хагарах бутрах юм энд тэндгүй гараад эхэлсэн. Үүнийг нь олон улсад буруутгаад л эзлэн түрэмгийлэл, булаан эзлэлт, дээрэм тонуул, дайн майн, өөр юу юу ч гэв, Оросыг буруутгаад эхэлсэн. Үнэндээ ч буруутгах юм бас байсан. Крымын хувьд Оросын "далимдуулдаг" нь яалт ч үгүй буруу л даа.

За тэгээд л бөөн хориг мориг болоод л дэлхий даяараа бужигнаад эхэллээ. Орос шиг том гүрнийг бөөнөөрөө бүүрэлхээд хорлочихож дөнгөнө гэсэн чинь харин Орос нь эргүүлээд "өчих мэх" хийгээд түүнд нь европын энгийн ардууд хохироод эхэлдэг юм байна. Европ дотроо муудалцаж эхлэвээ хөөрхий. Янз янзаар л ярилцаж байсан боловч "ер нь бидний Америкийг дагаж далдайдаг дэмий байх шүү" гэдэг яриа нэлээн хүч авах шинжтэй болоо явчлаа.

Тэгтэл ч үйлтэй лайтай Малайзын агаарын хөлөг ойчоод өгөв. Унав уу, үгүй юу л тэр дор нь Америк "Онгоцыг Оросууд харвасан" гээд л ярьж эхэлдийн. Өөрөө унацан ч байж болох л байсан. Оросууд ч яахав бид тэгээгүй л гэнэ биз. Тэгээд хэдэн зураг үзүүлдийн. Тэгсэн чинь тэр дороо л нийтийн сүлжээгээр "салан тусгаарлагчдын пуужин" гээд л зураг тардын. Ингээд бужигнаж байтал яалт ч үгүй нөгөө онгоцыг нь буудаад, харваад унагаачихсан нь тодорхой болдын. Одоо бол хэн тэгэв гэдэг дээр л хэрэлдэж байх шив. Гэхдээ Орос биш гэдэг нь өдрөөс өдөрт тодорхой болсоор...

Ингээд тоочоод биччихээр энд нэг сонин юм харагдаад байгаам даа. Оросыг нэг үйлдэл хийнгүүт, түүнийг нь дэвэргэж бүр туйлшруулж амьтны дургүй хүргээд л. Эсвэл Оросын хүч нэмэгдээд, дэмжигчид нь олшроод ирэнгүүт Оросыг буруутгах нэг шалтаг гэнэтхэн хаанаас ч юм гарч ирээд л. Дотоодын хагарал бутрал идэвхижээд л. Нэг л ноотой санагдаад байгаам даа.

Тэгээд ч миний харснаар тэр Оросын салан тусгаарлагчид гээд байгаа багтай хүмүүс хүчнийхэн гэдэг нь андашгүй байсан. Зүгээр цэрэгт алба хаасан хүмүүс биш шүү, бүр тусгай бэлтгэлжсэн нь илт. Тэгээд дандаа багтай. Энэ хүмүүс хаанаас гараад ирэв? Ерөнхийдөө хуучин ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байгсад, тэр дундаа Украйн Белорусийн хуучин хүчнийхэн бол энд тэнд хөлсөөр ажилладаг сэтгэлгүй алуурчид болоод удаж байгаа. Арай тэд биш биз? Тэгвэл тэднийг хэн хөлслөв? Аль хэдийн авах юмаа авсан Оросууд уу? Эсвэл аль нэг улс үндэстнийг сүйтгэж "кайф" авдаг Америк уу? Эсвэл хөлснийхөн биш, жинхнээсээ хэт үндсэрхэг үзэлтэй салан тусгаарлагчид уу?

Аль нь ч байлаа гэсэн Украйн хаашдаа өнгөрсөн. Над хамаагүй, миний эх орон биш. Тэнд надад, бидэнд хамаарах ганц ч юм байхгүй. Харин Украйн Монгол хоёр олон талаараа адилхан байгаа нь л санаа зовоож байна даа.

Дэлхийн хамгийн том нийлүүлэгч (Орос), хамгийн анхаарал татсан зах зээл (Европ) хоёрын дунд Украйн оршдог. Монгол ч бас яг ийм байрлалтай. Украйн хуучин соц (post communist) улс. Монгол бас тийм байсан. Украйн хуучин ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байсныг ч хэлэх үү, Оросын нөлөөнөөс гарах сонирхолтой, гадаад бодлогодоо барууныхныг түших эрмэлзэлтэй. Манай 3 дахь хөршийн бодлого ч бас ерөнхийдөө тиймэрхүү. Украйн ардчилсан улс, манайх ч бас ялгаагүй. Украйнд олон ургальч үзэл бий, манайд байгаа байгаа. Украйнд хуучнаа санагалзсан, эсвэл худал үнэн геополитикчид, эсвэл эсэн бусын эх орончид зөндөө байдаг. Манайх юугаараа дутхав.

Харьцангуйгаар үйлдвэрлэл сайн хөгжсөн, дэд бүтэц нь давгүй боловч Украйнд ядуурал их, амьжиргааны түвшин муу. Монгол бол бүр үйлдвэрлэл ч үгүй, дэд бүтэц ч үгүй, ядуурлаараа бол толгой цохинуу гэхээс сүүл мушгихгүй. Украйны гадаад өр тамтгаа алдсан. Монгол бас адилхөөн. Украйны хамгийн том проблем нь авлига гэдэг юм билээ. Манайх ч ялгаагүй. Украйнд үндэсний хөрөнгөтнүүд бий. Манайд бас байнаа байна. Хэрэв улс төрд оролцдоггүй бол хөрөнгө чинээтэй ажил хэрэгч хүнийг бизнесмэн л гэнэ. Харин төрд шууд болон шууд бусаар оролцоод өөртөө ашигтайгаар засаглаад эхэлбэл түүнийг олигархи гэдэг. Украйны ядуурлын шалтгаан нь яг үнэндээ олигархийн засаглал. Монголд ч бас тийм. Украйны олигархиуд өөр өөрсдийн гэсэн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлтэй, манайд ч ялгаагүй. Украйнд өч төчнөөн гадны үзэл суртлын байгууллагууд бий. Манайд ч бас бүгдийнх нь төлөөлөл бий.

Украйнчууд дайчин замналтай, омголон зан төрхтэй баатарлаг ард түмэн. Бид ч бас тийм. Одоо тэд дайтаж байна. Бие биенийхээ цусыг урсгаж, газар нутгаа хувааж байна. Харин бид, бурхны минь аврал, тийм байлалд арай ч хүрээгүй байна. ГЭХДЭЭ Л ИХ ОЙРХОН БАЙНА.

АЛМААР САНАГДАЖ БАЙНА

Сүүлийн үед нэг л юманд айхтар эмзэглэх боллоо. Шөнө нойр хүрэхгүй байх үе ч тохиолдоно. Сэтгэл санаа хямарч зүрх өвдөхийн хажуугаар уур хорсол бадарч алчихмаар бодогдоно. Гэхдээ бүр тамалж зовоож үйлийг нь үзэж алахсан, тэднийг...

Нөхөр нь эхнэрээ балбаж гэнээ, дүү нь ахыгаа хутгалж гэнэ, аав нь хүүгээ хөнөөж гэнэ, охин нь ээжийгээ зодож гэнэ... Мэдэхгүй ээ мэдэхгүй, хэчнээн ч олон гэмт хэрэг, аймшигт үйлдэл вэ дээ. Гэхдээ эд бол насанд хүрсэн, өөрийгөө захирах боломжтой, үйлдлээ ухаарах чадамжтай хүмүүсийн асуудал. Үүнд тэгтлээ их хямрахгүй байна. Уурын мунхагаар, согтуугийн харгайгаар нтр бол зүгээр л шалтаг. Тэр хамаагүй, хамгийн гол нь хохирогчид нь нас бие гүйцсэн хүмүүс. Эд яахав, хуулиараа шийтгэгддэг юм байгааз. Цаазын ялгүй бол ялгүй л биз. Харин...

Харин учир мэдэхгүй жаахан хүүхдүүд хохирч байгаа хэрэг болгонд, ялангуяа хэрэгтэн нь тэдний ойр дотныхон байгаа тохиолдол бүрд л сэтгэл шархирч, зүрх дэлсэнэ.

7-хон настай төрсөн охиноо, өдөр болгон зодож, гарыг нь хуга цохиод "уйллаа" гэж нэмж зодоод, тамлаад байсан тэр эхийг, 4-хөн настай төрсөн хүүгээ зодоод, бүр заазуурдсан тэр эцгийг, зээ дүүгээ өчнөөн жил амбаартаа хориод, гавлаад, зодоод, өлсгөөд, яргалаад байсан тэр нагац эгчийг, 6-хан настай үеэл охин дүүгээ хүчиндсэн тэр 16 настай үеэл ахыг (муу лалрын бандийг), ой хүрээгүй, хөлд ороогүй нялх үрээ "унтуулахгүй уйлаад байсан учраас уур хүрээд өшиглөчихсөн" гэж хээвнэг мэдүүлсэн тэр "эцэг" гуайг, нялх үрээ хазаад хазаад "идчих шахсан" тэр "аав" гуайг.... гэх мэт олон лалруудыг АЛМААР байна.

Хоёрын хоён охин үрийнх нь хоолойг хэрчиж алчихаад насанд хүрээгүй гэх "шалтаг"-аар амьд явж байгаа тэр новшнуудын багалзуурдмаар байна. Элбэгдоржоо, хүүхэд тамалсан, хүүхэд алсан новшнуудыг, сэтгэцийн гажигтай сүгнүүдийг амьд явууллаа гээд чи юу хожих юм бэ? Надад тэднийг алах эрх өгчих. Би харсан хүн хаширтал нь тэднийг ТАМАЛЖ алая.